میدان نبرد صفین نمایشگاهی از اوج فضیلت، انسانیت، اخلاق در یک سو و اوج رذالت، ناجوانمردی، درنده خویی در سوی دیگر بود . گویا در آغاز خلقت که خالق هستی خبر از خلقت انسانها داده بود و فرشتگان برآشفتند و گفتند: «اتجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء; آیا می خواهی کسانی را بیافرینی که ایجاد فساد در زمین کرده و خونریزی نمایند .» (1)
این سوی را دیده بودند و آن جلوه زیبا به آنها نشان داده نشده بود که خدای هستی آن را می دید «انی اعلم ما لا تعلمون; من می دانم آنچه را که نمی دانید .» (2) آنها رزم آوران وفادار لشگر امام علی (ع) را ندیده بودند!
آنها عمار بن یاسر را ندیده بودند!
آنها مالک اشتر را ندیده بودند!
آنها حجر بن عدی را ندیده بودند!
و . . .
اصحاب پیامبر (ص) در صفین
در نبرد صفین تعدادی از برجستگان اصحاب پیامبر حضور داشتند .
یعقوبی گوید: هفتاد نفر از رزمندگان جنگ بدر و هفتصد نفر از آنان که در بیعت رضوان با نبی گرامی اسلام بیعت کرده بودند و از دیگر مهاجران و انصار چهارصد نفر در رکاب امیرمؤمنان علی (ع) بودند، (3) در حالی که تعداد اصحاب پیامبر در لشگر معاویه از عدد انگشتان دست تجاوز نمی کرد، آن هم از نو مسلمانانی بودند که بعد از فتح مکه مسلمان شده بودند!
نقل کرده اند که معاویه به انصار گفت چرا از من طلبکارید؟ ! «فوالله لقد کنتم قلیلا معی کثیرا مع علی; بخدا قسم اندکی از شما با من بودید ولی اکثر شما با علی (ع) بودید .» (4)
حضور تعداد کثیری از صحابه با امیرمؤمنان علی (ع) افتخاری برای امام نیست چرا او با حق است و حق با اوست هرچند یکنفر از صحابه نیز با حضرت همراهی نکنند! ! ولی این گویای بصیرت آن عده است که این محور حق را یافتند و با حضرت همراهی کردند .
عبدالرحمن بن حجاج (از یاران امام کاظم «ع ») گوید: روزی در مجلس ابان بن تغلب (از خواص یاران امام باقر «ع ») و امام صادق (ع) بودم، جوانی از او پرسید چند نفر از اصحاب پیامبر در رکاب امام علی (ع) بودند؟ ابان به او گفت: گویا تو می خواهی فضیلت و عظمت علی (ع) را با اصحاب پیامبر بشناسی؟
جوان گفت: همین طور است .
ابان گفت: «والله ما عرفنا فضلهم الا باتباعهم ایاه; به خدا قسم ارزش اصحاب پیامبر را جز با پیروی از مولا علی (ع) نمی شناسیم .» (5)
از شخصیت های برجسته اصحاب پیامبر (ص) که با امام علی (ع) بودند، برخی از آنان عبارتند از: امام حسن، امام حسین، عمار بن یاسر، سهل بن حنیف، قیس بن سعد، عدی بن حاتم، هاشم بن عتبة، عبدالله بن بدیل، عبدالله بن عباس، اویس قرنی، ابوالهیثم مالک بن التیهان، عبدالله بن جعفر، خزیمة بن ثابت، سلیمان بن صرد خزاعی، عمرو بن حمق خزاعی و . . .
و البته بودند برخی بی بصیرت از اصحاب پیامبر که ریزش کردند و به حمایت از امیرمؤمنان علی (ع) وارد میدان نشدند، ولی به جای آنها نیروهای مخلصی «رویش » کردند تا پای جان از امام حمایت کردند و در رکاب حضرت بودند، همانند مالک اشتر، حجر بن عدی، اصبغ بن نباته، صعصعة بن صوحان و . . .
در این مقاله نگاهی گذرا به برخی از رزم آوران فداکار این اردوگاه داریم . بر آن نیستیم تا زندگینامه این شیرمردان را تقدیم کنیم، بلکه در پی ترسیم گوشه ای از جلوه و فضیلت و مناقب و کمالات این انسانهای نمونه هستیم:
نویسنده مسیحی: بعد از امام علي(ع) كسي را سزاوار نويسندگي نديدم به همين دليل جز ايشان در مورد كسي ننوشتم