اقدامات اصلاحی امام

وقایعی که در این زمان اتفاق افتاد و اقداماتی که توسط آنحضرت انجام شد به منظور اصلاح خرابیهای موجود در جامعه بود، البته در این راه امام با دشواریهایی مواجه بودند که به جهت اهمیت آنها در عنوان جداگانه ای، بدان می پردازیم. امام بیت المال را به صورت عادلانه بین مردم تقسیم نمودند و در سخنرانیهای خود سعی کردند تا مردم را از دنیاگرایی پرهیز دهند، فرمانداران پیشین از جمله معاویه عزل شدند، سیاست عدم کتاب حدیث لغو شد، به سنت پیامبر عمل شد و جلوی انحرافات دینی گرفته شد و... البته اینها آن بخش از اقدامات اصلاحی امام را که با زبان و اقدامات اجتماعی آرام بود تشکیل می داد و امام بخش دیگر آن از طریق جنگ بود که در عنوان مستقلی بدان پراخته می شود و اما توضیحی پیرامون اقدامات در بخش اول:

یکی از مشکلات اخلاقی جامعه که امام را سخت به خود مشغول داشته بود، دنیاگرایی، رفاه طلبی و فزون خواهی اعراب فاتح بود.این امر چنان آنان را از خود بیخود کرده بود که توان گفت، جنگ جمل محصول آن بود که امام حاضر نشد سهم طلحه و زبیر را از بیت المال بیش از دیگران بدهد.در چنین شرایطی امام، مصمم شد تا در طی خطبه های خود، در این باره به تفصیل سخن گفته و مردم را از دنیاگرایی پرهیز دهد.به همین قیاس، او طی نامه هایی به عمال خویش آنان را از نشستن سر سفره های رنگین که در دوره عثمان بسیار طبیعی شده بود نهی می کرد .اگر کلمات امام درباره مذمت دنیا یکجا فراهم آید کتابی مفصل خواهد شد. ⁽¹⁾ نهج البلاغه مملو از این قبیل کلمات بوده و این حجم گسترده نشان می دهد که امام در این باره اصرار خاصی داشته است.ارائه الگوی نمونه انسان با تقوی را در خطبه معروف به خطبه همام می بینیم.در برخی از خطبه ها اما به صراحت مردم مخاطب خود را به دلیل دنیا طلبی سرزنش می کند: یاد مرگ از دلهای شما رفته است و آرزوهای فریبنده جای آن را گرفته.دنیا بیش از آخرت مالکتان گردیده و این جهان، آن جهان را از یادتان برده. ⁽²⁾