آيا دوستى و محبت امام على(عليه السلام) شرط ايمان است؟

پاسخ : درباره دوستى و محبت اهل بيت(عليهم السلام) بويژه حضرت على(عليه السلام)، روايات فراوانى نقل شده است كه به چند نمونه از آن اشاره مى كنيم:
1. از ابن عباس نقل شده است كه فرمود هنگامى كه آيه (قُل لا أَسئَلُكُمُ عَلَيهِ أَجراً إِلاّ المَوَدَّةَ فِى القُربى); [1] نازل شد، اصحاب پرسيدند: يا رسول الله! نزديكان تو چه كسانى هستند كه محبت آنها بر ما واجب شده است؟ آن حضرت در جواب فرمود: «على و فاطمه و فرزندان ايشان»; [2]

2. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «حُبُّ عَلِىٍّ يُفَرِّقُ بَينَ المُؤمِنِ وَ الكافِرِ»; [3]
3. از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده است كه فرمود: «عُنوانُ صَحيفَةِ المُؤمِنِ حُبُّ عَلىِّ بنِ أَبِى طالِب»; [4] محبت حضرت على(عليه السلام) علامتى است كه روز قيامت به وسيله آن، مؤمنان شناخته مى شوند;
4. رسول خدا درباره آن حضرت مى فرمايد: «مَن تَوَلاّهُ فَقَد تَولاّنى، وَ مَن تَولاّنى فَقَد تَوَلَّى الله; وَ مَن أَحَبَّهُ فَقَد أَحَبَّنى، وَ مَن أَحبَّنى فَقَد أَحَبَّ الله وَ مَن أَبغَضَهُ فَقَد أَبغَضَنى، وَ مَن أَبغَضَنى فَقَد أَبغَضَ الله عَزَّوَجَلَّ»; [5]
5. امام بخارى روايتى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل مى كند كه آن حضرت در خيبر فرمود: «لَيَأخُذَنَّ الرّايَةَ غَداً رَجُلاً يُحِبُّهُ اللهُ وَ رَسُولُهُ»; [6] فردا پرچم را به دست مردى مى دهم كه خدا و رسولش او را دوست دارند، يا فرمود: «يُحِبُّ اللهَ وَ رَسُولَهُ»; [7] فردا پرچم را به دست مردى مى دهم كه خدا و رسول را دوست دارد، و فرداى آن روز، رسول خدا پرچم را به دست حضرت على(عليه السلام) داد.

ابن حجر در توضيح اين مطلب، مى گويد: مقصود از اين حديث كه مى فرمايد: «على(عليه السلام) خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول او را دوست دارند، وجود حقيقت محبت و محبت خاص است، وگرنه هر مسلمانى در مطلق محبت با حضرت على(عليه السلام) مشترك است و خدا و رسول را دوست دارد. سپس مى گويد: اين حديث به آيه (قُل إِن كُنتُم تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونِى يُحبِبكُمُ الله); [8] اشاره دارد و مى فهماند كه حضرت على(عليه السلام) از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) پيروى كامل داشته تا كه متصف به صفت «محبت الله» شده است. به همين جهت محبت او علامت ايمان، و بغض او علامت نفاق است; چنان كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرموده است: «لا يُحِبُّكَ إِلاّ مُؤمِنٌ وَ لا يُبغِضُكَ إِلاّ مُنافِقٌ»; [9]
6. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرموده اند: «مَن أَحَبَّ عَلِيّاً فَقَد أَحَبَّنى وَ مَن أَحَبَّنى فَقَد أَحَبَّ الله وَ مَن أَبغَضَهُ فَقَد أَبغَضَنى وَ مَن أَبغَضَنى فَقَد أَبغَضَ الله»; [10] هر كس على را دوست بدارد، مرا دوست داشته است و هر كس مرا دوست بدارد، خدا را دوست داشته است; و هر كس نسبت به على غضب داشته باشد، نسبت به من غضب داشته است و هر كس مرا مبغوض بدارد، خدا را مبغوض داشته است.
در اين روايت نيز محبت حضرت على(عليه السلام) مساوى با محبت خدا و رسول و بغض آن حضرت مساوى با بغض خدا و رسول شمرده شده است.
7. پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «أَساسُ الإِسلامِ حُبّى وَ حُبُّ أَهلِ بَيتى»; [11]
8. رسول خدا (صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «لِكُلِّ شَىء أَساسٌ و أساسُ الإِسلامِ حُبَّنا أَهلُ البَيتِ»; [12]
از مجموع اين روايات و روايات ديگرى كه درباره محبت و دوستى حضرت على(عليه السلام) نقل شده است، روشن مى شود كه محبت آن حضرت، نه تنها شرط ايمان است، بلكه اساس و پايه اسلام است. به گونه اى كه اگر محبت آن حضرت نباشد اسلام شخص ناقص و جزء مؤمنان نوشته نخواهد شد. [13][1] سوره شورى، آيه 23. بگو من هيچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى كنم، جز دوست داشتن نزديكانم (اهل بيت(عليهم السلام)).
[2] تفسير قرطبى، ج 16، ص 22 ـ 21، (مؤسسة التاريخ العربى); الكشاف، زمخشرى، ج 3، ص 402، (دارالمعرفة، بيروت); المعجم الكبير، الطبرانى، ج 3، ص 47، ح 2641، (مكتبة ابن تيميه قاهره); مجمع الزوائد، الهيثمى، ج 7، ص 103، (دارالكتب العلميه، بيروت); نظم درر السمطين، الزرندى، الحنفى، ص 25 ـ 24، (من مخطوطات مكتبة الإمام اميرالمؤمنين العامه); شواهد التنزيل، حاكم حسكانى، ج 2، ص 213 ـ 189، (مجمع احياء الثقافة الاسلامية).
[3] خصائص اميرالمؤمنين، النسائى، ص 104، (مكتبة نينوى الحديثه).
[4] كنزالعمال، المتقى الهندى، ج 11، ص 601; الجماع الصغير، سيوطى، ج 2، ص 182، ح 5633، (دارالفكر، بيروت).
[5] كنزالعمال، همان، ص 610; مجمع الزوائد، همان، ج 9، ص 109; تاريخ مدينة دمشق، ابن عساكر، ج 42، ص 240، (دارالفكر).
[6] صحيح بخارى، ج 4، ص 207، ح 32953، (دارالفكر، بيروت).
[7] همان.
[8] سوره آل عمران، آيه 31. بگو: اگر خدا را دوست مى داريد، از من پيروى كنيد تا خدا نيز شما را دوست بدارد.
[9] فتح البارى فى شرح صحيح البخاري، ابن حجر عسقلانى، ج 7، ص 58، (دارالمعرفة للطباعة و النشر، بيروت).
[10] كنزالعمال، المتقى الهندى، ج 11، ص 622، ح 33024، (مؤسسة الرساله، بيروت).
[11] همان، ج 12، ص 105، ح 34206.
[12] المحاسن، خالد برقى، ج 1، ص 150، ح 66، (دارالكتب الاسلاميه); الكافى، كلينى، ج 2، ص 46، ح 2، (دارالكتب الاسلامية).
[13] جهت آگاهى بيش تر ر.ك: در اين باره به كتاب بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 39، ص 246 ـ 310، باب 87، (نشر مؤسسة الوفاء، بيروت).